Dysplazja stawu biodrowego

Dysplazja stawów u psów to jedno z najpopularniejszych schorzeń większości ras psów dużych i olbrzymich. Na wielu forach i grupach dyskusyjnych czytałam wypowiedzi ludzi, którzy mieli doświadczenie z tą chorobą a także wielu osób, które myślą, że mają wiedzę o zapobieganiu i leczeniu. Jak wiemy fora nie są miejscem gdzie należy szukać porady gdy widzimy niepokojące objawy u naszego zwierzęcia dlatego poprosiłam lekarza weterynarii (specjalistę chirurga) mającego doświadczenie w leczeniu i operowaniu stawów biodrowych o napisanie artykułu o tej chorobie, objawach, leczeniu i zapobieganiu. Artykuł będzie publikowany w częściach.

                                                DYSPLAZJA STAWU BIODROWEGO

Po ogłoszeniu w 2000 roku przez WHO " Dekady Chorób Kości i Stawów " zarówno w medycynie ludzkiej jak i weterynaryjnej dużo uwagi poświęca się etiologii i patogenezie chorób kości. Dużo zyskuje na tym medycyna weterynaryjna.. Należy jednak podkreślić, że mimo tak dużego postępu i zainteresowania problem dysplazji stawu biodrowego i łokciowego u psów pozostaje nadal nierozwiązany a wiele zagadnień związanych z leczeniem jest dyskusyjnych.

Dysplazja biodrowa występuje u młodych psów głównie dużych ras. Istotą schorzenia jest zaburzenie zwartości i zborności stawu biodrowego.
Ważny jest trwający do 24-tego miesiąca życia rozwojowy i dynamiczny charakter procesów w obrębie panewki miednicy, głowy i szyjki udowej.
Dysplazja stawu biodrowego jest chorobą o złożonej wieloczynnikowej etiologii. Możemy wyróżnić czynnik genetyczny, czynnik hormonalny i czynniki zewnętrzne tzn. zbyt szybki wzrost, nadmierne lub nieprawidłowe żywienie oraz uraz biodra lub przetrenowanie .
Wrodzona dysplazja stawów biodrowych oznacza rozluźnienie stawów biodrowych co prowadzi do całkowitego lub częściowego przemieszczenia głowy kości udowej w stosunku do panewki miednicy. Rozwija się od momentu narodzin ( klinicznie można ją stwierdzić w wieku 4-8 tygodni ) do 6-9 miesiąca życia psa. W badaniach prowadzonych bezpośrednio po urodzeniu wygląd stawów bywa prawidłowy a wiotkość pojawiała się dopiero w okresie szybkiego wzrostu przed osiągnięciem dojrzałości. Schorzenie dotyczy najczęściej obydwu kończyn.

Objawy:

• zanik mięśni w obrębie miednicy i uda

• chwiejny i sztywny chód
  

• zmiana w sposobie biegania
  

• galop lub krótkie skoki ( jak u królika)
  

• trudności przy wstawaniu, siadaniu, kładzeniu się
  

• silniejsza kulawizna po okresie spoczynku i szybkie męczenie się
  

• szmer przy chodzeniu i ruchach biernych
  

• objaw Ortolaniego - oznacza wchodzenie i wychodzenie głowy z panewki. Stwierdza się ograniczone odwodzenie kończyny, bolesne odwodzenie, bolesne i ograniczone wyciąganie kończyny do tyłu, skrócenie kości udowej, odstawanie krętarza większego w bok.
  

• Obserwuje się zmniejszoną sprawność kończyny w okresie cieczki. Dalsze wady kończyn tylnych to pionizacja kończyny tzn wyprostowanie w stawie kolanowym i skokowym.
  

W dysplazji stawu biodrowego powodem kulawizny może być zerwanie więzadła krzyżowego przedniego lub nadwichnięcie rzepki kończyny dysplastycznej lub drugiej kończyny.
O rozpoznaniu choroby decyduje wynik badania rentgenowskiego. Badanie RTG wykonuje się w odpowiednim ułożeniu, dlatego wykonuje się go po premedykacji (podanie środków farmakologicznych, które ułatwiają przeprowadzenie badania) lub w znieczuleniu ogólnym.

Klasyfikacja dysplazji biodrowej według stopnia ciężkości schorzenia
A1 - normalny staw ( głowa i panewka prawidłowe, kongruentne)
A2 - prawie normalny staw (głowa nieznacznie odchylona )
B - podejrzenie dysplazji (nieznaczne nieostrości przedniej, tylnej, górnej krawędzi panewki )
C1 - dysplazja nieznaczna, lekka (minimalne zmiany zwyrodnieniowe panewki)
C2 - dysplazja umiarkowana, średnia (widoczne nadwichnięcie głowy, spłycenie panewki )
C3 - dysplazja ciężka (głowa zniekształcona w nadwichnięciu, panewka płytka, zmiany zwyrodnieniowe na krawędzi panewki oraz okolicy głowy i szyjki)
Klasyfikacja ta jest w pewnym stopniu schematyczna, ponieważ zawsze istnieją płynne przejścia. Ułatwia ona porozumiewanie się z właścicielem psa, ocenę skuteczności środków terapeutycznych i hodowlanych jak również dobór metody leczenia.

Leczenie bólu
  
   Metody lecznicze można podzielić na 1-zachowawcze i 2-chirurgiczne,
Celem leczenia jest likwidacja lub chociaż zmniejszenie bólu jaki towarzyszy temu schorzeniu oraz opóźnienie występowania zmian zwyrodnieniowych, poprawa aktywnosci ruchowej i jakości życia.   
     Przede wszystkim chciałabym omówić metody zachowawcze, które są w dużym stopniu zależne od postępowania właściciela.
 Należy do nich:

1. utrzymywanie odpowiedniej diety,masy ciała
2. stosowanie ograniczonej aktywności ruchowej
3. ćwiczenia rehabilitacyjne  
4. stosowanie środków przeciwzapalnych
5. stosowanie nutraceutyków i chondroprotektorów
6. wykorzystanie metod alternatywnych

  Ad1 - kontrola masy ciała, sposób odżywiania ściśle wiąże się z występowaniem u zwierząt predyspozycji do dysplazji. Przekarmianie prowadzi do szybkiego wzrostu masy ciała, co sprzyja pojawieniu się objawów u osobników fenotypowo dotkniętych. Czasami wystarczy doprowadzić do utraty masy ciała, czy spowolnienia wzrostu przy jednoczesnym ograniczeniu ruchomości chorych zwierząt. Tutaj coraz częściej można polecać diety specjalistyczne.(np. karmy dla ras dużych lub redukujące masę ciała)

Ad2 - stosowanie ograniczonej aktywności ruchowej jest konieczne i powinno być dostosowane do stopnia zaawansowania procesu chorobowego.W razie konieczności należy psy przetrzymywać w pomieszczeniach zamkniętych i traktowac jak pooperacyjne przypadki ortopedyczne. 

Ad3 - Fizykoterapia jest ważnym elementem leczenia zachowawczego jak i pooperacyjnego. Najprostsze do wykonania są masaże, które może właściciel sam wykonywać. Dobre jest pływanie i masaże wodne. Zabiegi fizykoterapeutyczne mogą być zakończone przyłożeniem wilgotnych i ciepłych okładów. Ostatnio wykorzystuje się ultradźwięki i laseroterapię.

 Ad4 - Należy pamiętać, że podawanie leków przeciwzapalnych nie cofa zmian zwyrodnieniowych, lecz zmniejsza objawy zapalne i bolesność.Wykorzystywane sa dwie grupy leków: NLPZ i SLPZ. (niesterydowe i sterydowe) Można stosować; meloxicam, karprofen, ketoprofen, piroxicam...
 O wyborze konkretnego leku i formy / tabletka,syrop, iniekcja powinien decydować stopień odpowiedzi klinicznej, wywoływanie skutków ubocznych, przy współistniejacych chorobach wątroby, nerek i przewodu pokarmowego. SLPZ stosowane są zwłaszcza przy przy rozwiniętych zmianach zwyrodnieniowych. Mogą być stosowane ogólnie - prednizolon lub dostawowo-methylprednizolon, dexametazon.

 Ad5 - Liczba różnych preparatów stale rośnie i są ogólnie dostępne.Chondroprotektor jest to środek podtrzymujący i wpływający na prawidłowy metabolizm komórek tkanki chrzęstnej i mazi stawowej. Chondroprotektor podawany doustnie można określić jako dodatek żywieniowy- nutraceutyk. Popularne i skuteczne preparaty to przykładowo: ArthroMax, Arthrofos, Grau Hokamix30. W preparatach leczniczych wykorzystuje się glukozoaminę, która wpływa na zniesienie bólu, siarczan chondroityny hamujący reakcje zapalne. Działanie glukozoaminy i chondroityny ma charakter synergistyczny.W produktach złożonych mamy też mangan, który korzystnie wpływa na syntezę
w płynie stawowym. Dalej należy wymienić kwas hialuranowy, omega-3 kwasy tłuszczowe (naturalny produkt znajduje się w rybach i roślinach).
  Chondroprotektory podaje się w okresie pooperacyjnym i rehabilitacji w celu zniesienia bolesności stawów, zmniejszenia poziomu enzymów degradacyjnych i zapalnych co pozwala chronić chrząstkę stawową oraz stymulacji wytwarzania mazi stawowej.

 Ad6 - metody alternatywne -akupunktura, homeopatia.

 Metody chirurgiczne stosowane przy leczeniu dysplazji stawu biodrowego to:

•   pectinektomia
•   resekcję głowy i szyjki kości udowej
•   osteotomia miednicy
•   wydłużenie szyjki kosci udowej
•   proteza stawu biodrowego
•   osteotomia międzykrętarzowa

   Należy jeszcze wspomnieć o dysplazji łokciowej. Najczęstszym sposobem leczenia chirurgicznego jest
 - usuniecie niepołączonego fragmentu guza łokciowego 
 - stabilizacja wyrostka za pomocą śruby kostnej i 
 - w przypadku skrócenia kości łokciowej wykonanie osteotomi.
   Leczenie chirurgiczne zawsze powinno być uzupełnione dalszym postępowaniem mającym na celu poprawę jakości życia naszych zwierząt.
                                      


lekarz weterynarii Agata Szymańska
specjalista chirurg
Gabinet weterynaryjny AGAWET
Żórawina Al. Niepodległości 18