Rola kwasów tluszczowych w diecie psów i kotów

Obecnie bardzo popularne jest zdrowe żywienie, w tym zabieganie o dużą ilość dobroczynnych nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie ludzkiej. Czy jednak tak samo ważne są kwasy tłuszczowe dla organizmu zwierząt? Jakie ważne role u nich odgrywają oraz czy mogą korzystnie wpływać na zdrowie naszych czworonożnych przyjaciół? 

Kwasy tłuszczowe stanowią bardzo ważny odżywczo dla ssaków składnik pokarmowy zawarty jak sama nazwa wskazuje w tłuszczach roślinnych i zwierzęcych.

Rola tłuszczy w żywieniu psów i kotów. Tłuszcze nazywane też lipidami są związkami niezbędnymi w odżywianiu i metabolizmie organizmów ssaków, w tym psów i kotów. Główna rola tłuszczy to dostarczanie organizmowi energii, która jest następnie wyzwalana w procesie metabolicznym ich utleniania w organizmie. Taki sam proces zachodzi przy tym u zwierząt, jak i u ludzi. Tłuszcze stanowią najlepsze i najwydajniejsze źródło energii. Tłuszcze są też czynnikami umożliwiającymi przyswajanie niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin w nich rozpuszczalnych, jak A, D, E i K. Tłuszcz rozlokowany w jamie brzusznej amortyzuje i zabezpiecza przed urazami narządy wewnętrzne oraz utrzymuje je na właściwym miejscu. Z kolei tłuszcz gromadzony pod skórą zwierzęcia, stanowi doskonałą warstwę izolacyjną pozwalającą utrzymać odpowiednią temperaturę ciała, co jest szczególnie ważne dla zwierząt w zimie (np. u psów trzymanych przy budzie na dworze i u kotów żyjących na zewnątrz). To właśnie dlatego zimą pokarm tych zwierząt powinien być bardziej kaloryczny w tłuszcze. Tłuszcze są również magazynem wychwytującym z organizmu toksyny i bezpiecznie je magazynującym, by nie zatruwały innych tkanek i organów. Najważniejszą rolę w tłuszczach prócz rozpuszczalnych w nich witamin pełnią też nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Ich obecność w diecie zwierząt i ludzi jest szczególnie ważna dla dobrego stanu zdrowia wątroby (szczególnie duże znaczenie ma to u kotów), skóry, sierści i pazurów oraz wielu procesów metabolicznych organizmu. Ewentualny niedobór NNKT może prowadzić m.in. do opóźnienia wzrostu, obniżenia odporności na choroby, bezpłodności, nieustannego zmęczenia, problemów skórnych i łysienia, czy łamliwości pazurów.

Podział i charakterystyka tłuszczy spożywczych. Tłuszcze ogólnie dzieli się na roślinne i zwierzęce. Podstawowe różnice między nimi dotyczą ich składu chemicznego i konsystencji. Tłuszcze roślinne są przy tym płynne, ponieważ zawierają bardzo dużo NNKT (nienasycone kwasy tłuszczowe), pochodzą przy tym z nasion roślin oleistych. Natomiast tłuszcze zwierzęce pozyskuje się ze zwierząt (ssaków i ryb) w procesie ich uboju i są to najczęściej płaty tkanki okołonarządowej i podskórnej.

Za najzdrowsze tłuszcze zwierzęce uważa się tłuszcze pozyskiwane z ryb, w tym szczególnie ryb morskich (tran). Od bardzo dawna znane są zdrowotne właściwości ryb, w tym szczególnie ryb morskich. Dorsze, śledzie, halibuty, łososie, makrele, sardynki i inne owoce morza – to idealne źródła nie tylko energii, ale przede wszystkim cennego, chroniącego przed chorobami serca i układu krążenia kwasu omega-3 oraz witamin.

Oleje pochodzenia roślinnego dzieli się natomiast dodatkowo na tłoczone na zimno oraz rafinowane. Podział ten jest związany zarówno ze sposobem ich wytwarzania, jak i późniejszego zastosowania takiego produktu w celach spożywczych, kosmetycznych, leczniczych i technicznych. Oleje tłoczone na zimno mają przy tym nieporównywalną przewagę nad rafinowanymi, które uważa się ogólnie za niezdrowe. Oleje roślinne rafinowane są zmienione chemicznie z powodu ich oczyszczania na ciepło w wysokich temperaturach. Tracą przez to swoje dobroczynne właściwości biologiczne i zdrowotne. Zyskują też niekorzystne cechy chemiczne, ponieważ pozostają w nich szkodliwe związki chemiczne wynikłe z rafinacji, zwykle też dodaje się też do nich np. sztuczne E-dodatki konserwujące, aromatyzujące itp. Oleje naturalne otrzymuje się natomiast w wyniku tradycyjnego procesu tłoczenia na zimno, rezygnując ze sztucznych sposobów oczyszczania. Poddawane są jedynie nieszkodliwej filtracji naturalnej, która powoduje usunięcie z nich resztek fragmentów roślinnych i innych zanieczyszczeń. Zachowują przez to swoje naturalne, dobroczynne właściwości zdrowotne! Zawierają przy tym dużo zdrowych dla organizmu ludzkiego niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych NNKT omega-3 (n-3) oraz omega-6 (n-6), witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (szczególnie wit. E) i wiele innych ważnych substancji.

Występowanie różnorodnych substancji bioaktywnych w tłuszczach zwierzęcych i olejach roślinnych tłoczonych na zimno wpływa na to, że pełnią one rolę tzw. żywności funkcjonalnej, czyli niezbędnej biologicznie i zdrowej dla organizmów ssaków. Kupując preparat olejowy lub karmę dla psa i kota należy wybierać te produkty, które zawierają w swoim składzie wyłącznie najzdrowsze oleje (w tym witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i kwasy tłuszczowe NNKT), a więc nierafinowane (maja więc być tłoczone na zimno) i niewzbogacane sztuczną chemią (sztuczne E-dodatki).

Czym są niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT?

 

 Jest to grupa kwasów tłuszczowych, których organizm zwierzęcy i ludzki nie jest w stanie sam syntetyzować czyli wytwarzać, więc muszą być przez to dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem. Do najważniejszych NNKT należą m.in.: kwas linolowy, linolenowy, arachidonowy, eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA).

Nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT są klasyfikowane wg tak zwanego systemu omega, gdzie określenie „omega” oznacza ostatni atom węgla w łańcuchu wiązania cząsteczkowego. Wyróżnia się przy tym kwasy: omega-6, omega-3 i omega-9. W kwasach NNKT omega-3 wiązanie podwójne jest zlokalizowane przy trzeciej cząsteczce węgla od końca, natomiast w omega-6 wiązanie to znajduje się przy 6 cząsteczce węgla od końca, a w omega-9 – przy 9 cząsteczce.

Skutki niedoboru NNKT. 

 

Podawanie zwierzęciu pokarmu ubogiego w NNKT z czasem może powodować zaburzenie metabolizmu i różne schorzenia organizmu. Zawartość tłuszczy w diecie psa i kota powinno być na odpowiednim poziomie szczególnie dlatego, by możliwe było właściwe bilansowanie spożycia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych NNKT z rodziny n-6 (omega-6) i n-3 (omega-3). Jeśli stosunek tych kwasów zostanie zachwiany, zmianie ulegnie wtedy metabolizm kwasów tłuszczowych, przez co kwas α-linolenowy i linolowy zaczną konkurować o te same enzymy w procesie przemian do wielonienasyconych długołańcuchowych kwasów tłuszczowych. To z kolei wpłynie na niewłaściwość innych przemian metabolicznych w organizmie. Podstawową funkcją wielonienasyconych kwasów tłuszczowych jest przy tym utrzymanie prawidłowej struktury błon biologicznych. Kwasy tłuszczowe omega-3 są też szczególnie ważne dla szczeniąt i kociąt oraz psów w starzejących się, sportowych i chorych, w tym szczególnie cierpiących na przewlekłe schorzenia o podłożu zapalnym. Najbardziej znanymi i najlepiej zbadanymi kwasami z tej grupy są wspomniany EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy). Największe stężenie DHA występuje przy tym w mózgu i dlatego w środowisku naturalnym dzikie zwierzęta mięsożerne (szczególnie koty) pobierają wymagane ilości DHA wyjadając tkankę mózgową swych ofiar. Bogate źródło tych kwasów stanowi również tłuszcz ryb morskich, a w szczególności łososia, śledzia, makreli, halibuta czy sardynek. Ponadto, DHA zawierają również zimno tłoczone oleje roślinne np.: lniany, rzepakowy, sojowy i oliwa z oliwek.

Obecność niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), steroli czy tokoferoli w tych zdrowych tłuszczach sprawia, że mogą one stanowić dobre źródło prewencji lub przeciwdziałania różnorodnym chorobom, w tym przede wszystkim tym określanym mianem cywilizacyjnych, jak np.: choroby sercowo-naczyniowe, otyłość, nowotwory, problemy z ciążą oraz wady rozwojowe i niedorozwój płodów, problemy skórne (egzemy, świąd, nadmierne łuszczenie się skóry, nadmierna łamliwość pazurów) i ze wzrokiem (nawet do ślepoty włącznie), upośledzenie umysłowe, ponadnormatywne zatrzymywanie wody w organizmie itp. Regularne spożycie tych tłuszczy powoduje też opóźnienie procesów starzenia się organizmu i wpływa pozytywnie na wygląd ogólny (psy i koty mają piękną sierść, zdrowe pazury i skórę).

Jakie oleje stosować u psów i kotów? 

 

Najpopularniejsze oleje stosowane w żywieniu psów i kotów. Na rynku ostatnio pojawia się coraz więcej preparatów z olejami dla psów i kotów. Można je samodzielnie stosować w domu do wzbogacania pożywienia swoich pupili. Poniżej scharakteryzowałam pokrótce niektóre z nich.

• Olej z łososia – najpopularniejszy olej w żywieniu zwierząt, pozyskiwany głównie z łososi hodowlanych w kontrolowanych warunkach. Olej ten w mniejszym stopniu pozyskuje się też z łososia dzikiego, jednak wtedy poddaje się go destylacji molekularnej w celu usunięcia zanieczyszczeń. Olej z łososia zawiera głównie nienasycone kwasy tłuszczowe NNKT z grupy omega-3, co wyróżnia go spośród innych olejów. Jego właściwości lecznicze to m.in.: poprawa wyglądu skóry, sierści i pazurów, korzystny wpływ na układ krążenia, działanie antynowotworowe, zmniejszanie bólu występującego w stanach zapalnych.
• Olej z wątroby dorsza – naturalny suplement tradycyjnie wytwarzany w drewnianych beczkach ze świeżych wątróbek dorszy wymieszanych z wodą morską. Mieszanka ta jest następnie fermentowana przez ok. rok czasu, a następnie oddziela się z niej czysty olej (przez odwirowanie). Olej ten zawiera duże ilości kwasów omega-3 i kwasy omega-6. W przeciwieństwie do innych olejów rybich zawiera też bardzo duże ilości wit. A i D, dzięki czemu ma korzystny wpływ na kości, zęby, skórę i wzrok. Jego inne zalety, to m.in.: zapobieganie wystąpieniu krzywicy, przyspieszanie regeneracji tkanek, usprawnianie działanie układu odpornościowego.
• Olej z wiesiołka – zawiera ok. 9% kwasu γ-linolenowego (gamma-linol.) i ponad 70% kwasu cis- linolowego, należących do nienasyconych kwasów tłuszczowych NNKT. Olej z wiesiołka jest przez to uznawany za najbogatsze naturalne źródło biologicznie aktywnych niezbędnych NNKT. Olej ten jest szczególnie pomocny w zwalczaniu takich dolegliwości, jak stany zapalne stawów i skóry oraz w leczeniu chorób wątroby. Jego inne właściwości lecznicze to m.in. poprawa składu biochemicznego krwi i przeciwdziałanie również innych stanom zapalnym w organizmie.
• Olej z arganii żelaznej – jest to olej roślinny, który tłoczy się na zimno z drzewa Argania spinosa, zwanego też drzewem życia. Olej ten posiada lekko wpadające w czerwień zabarwienie i charakterystyczny orzechowy zapach. Aby wytworzyć 1 litr tego oleju potrzeba aż 30 kg nasion i 24 godziny pracy. Olej z arganii zawiera przy tym ok. 80% niezbędnych NNKT, w tym jest to głównie kwas oleinowy i linolowy. Jest też bogaty w wit. E (670 mg/kg) i zawiera w sumie ponad 100 innych substancji czynnych, w tym 5 grup antykancerogennych. Jego właściwości lecznicze to m.in.: działanie antynowotworowe, przeciwzapalne, dezynfekujące, antyoksydacyjne i przeciwrodnikowe, łagodzenie objawów alergii, wzmacnianie systemu immunologicznego (odpornościowego), poprawa krążenia, łagodzenie bóli stawów.
• Olej z konopi – wytwarza się go poprzez tłoczenie na zimno nasion konopi uprawnych (nie narkotycznych konopi indyjskich, nie jest więc psychotropem!) odmiany Cannabis sativa. Olej ten zawiera ok. 80% niezbędnych NNKT, z czego największą ilość stanowi kwas linolowy (55%) z grupy omega-6. Zawiera także kwas γ-linolenowy z grupy kwasów omega-3. Olej z konopi wykazuje bardzo dużą strawność, a jego właściwości lecznicze to m.in.: wzmacnianie układu odpornościowego, poprawa wyglądu skóry (szczególnie suchej, skłonnej do łuszczenia i swędzenia) oraz działanie przeciwzapalne, zmniejszające ból i obrzęk stawów, a także przyspieszające regenerację tkanek.
• Olej z kiełków pszenicy – otrzymuje się go poprzez tłoczenie zarodków ziarna pszenicy. Posiada jasnożółtą barwę, gęstą konsystencję i mocny aromat. Olej ten wyróżnia fakt, że jest on najbogatszym źródłem wit. E (zawiera jej najwięcej ze wszystkich olejów), ma też wysoką zawartości wit. A i D oraz białka i lecytyny. Zawiera także dużo NNKT, w tym: kwas linolowy, oleinowy, palmitynowy i stearynowy, które są niezbędne dla zdrowia zwierząt i muszą być przyjmowane z pokarmem. Jego właściwości lecznicze to m.in.: wspomaganie leczenia łuszczącej się i suchej skóry, poprawa wyglądu sierści i pazurów, usprawnianie działania układu krążenia i odpornościowego, przyspieszanie regeneracji komórek, a także właściwości antyoksydacyjne.
• Olej lniany – uzyskiwany z tłoczenia na zimno nasion lnu. Ma silny aromat i lekko orzechowy smak. Zawiera rekordową ilość kwasów omega-3 w idealnym stosunku do omega-6 (jest pod tym względem najlepszym olejem spożywczym) oraz dużo innych NNKT. Skład 1 litra (1000 ml) oleju lnianego stanowią następujące NNKT: kwas α-linolenowy (alfa-linol., ALA) z grupy omega-3 (ponad 500 ml), kwas linolowy (LA) z grupy omega-6 (ok. 150 ml), kwas oleinowy (OL) z grupy omega-9 (ok. 170 ml), oraz nasycone kwasy tłuszczowe (ok. 100 ml). Jego właściwości lecznicze to m.in.: przyspieszanie regeneracji komórkowych, wspomaganie układu krążenia oraz wzrostu mięśni, redukcji tkanki tłuszczowej, trawienia i przemiany materii, zmniejszanie stanów zapalnych, wzmacnianie działania układu immunologicznego oraz skóry, sierści i pazurów.
• Olej z czarnego kminku – uzyskiwany poprzez tłoczenie na zimno z nasion rośliny zwanej czarnuszką lub czarnym kminkiem. Cechuje się bardzo wysoką zawartością nienasyconych NNKT – aż do 84%. Jego właściwości lecznicze to przede wszystkim: hamowanie reakcji i stanów zapalnych na tle alergicznym, wspomaganie regeneracji tkanek i regulacji poziomu cukru we krwi, usprawnianie trawienia, a także działanie moczopędne i antybakteryjne.

Jak widzicie warto dbać o to, by podawać swojemu pupilowi wyłącznie pokarm zawierający odpowiednią ilość niezbędnych kwasów tłuszczowych NNKT. W przypadku chęci podniesienia koncentracji tych związków w organizmie naszego psa lub kota można zwiększyć w diecie ilość naturalnych źródeł tych drogocennych substancji, lub w prostszy sposób – zastosować szereg komercyjnych suplementów dla zwierząt.

Olej z łososia. 

W wyborze oleju powinniśmy zwrócić uwagę na kilka rzeczy:

• sposób produkcji (ma być tłoczony na zimno)
• rodzaj opakowania (nie może przepuszczać promieni słonecznych, ciemne szkło lub nieprzezroczysta butelka)
• należy  wybierać taką gramaturę oleju aby zużyć go max w 8 tygodni (olej powinien po otwarciu być przechowywany w lodówce) Jeśli nie ma takich zaleceń na opakowaniu to warto dokładnie sprawdzić skład oleju, czy aby nie zawiera konserwantów.

Porównując dostępne na rynku oleje najwyższe noty otrzymuje olej z pozyskiwany z dziko żyjącego łososia firmy Grizzly. Zawiera on najwięcej kwasów Omega-3 i nieco więcej DHA od pozostałych olejów. Na drugim miejscu plasuje się olej firmy Lunderland. Zawiera najwięcej ze wszystkich olejów kwasu EPA. Kolejne to olej Kronch, Fish4Dogs, Brit, Husse, Hunter i na końcu Salmopet. Te dwa oleje mają niską cenę a ich skład jest odbiega tylko niewiele od najlepszych olejów. Na rynku trafiają się także oleje w bardzo niskiej cenie w przezroczystych opakowaniach, zawartość NNKT w tych olejach nie jest znana mimo, że producent deklaruje 100% zawartość oleju z łososia.Odradzam kupowania takich produktów.